Το επώνυμο Γκάνας ή Γκάνης είναι Τουρκική λέξη που στη γλώσσα αυτή σημαίνει πλούσιος ή άρχοντας. Όσο για την προέλευση αυτής της οικογένειας, οι εκδοχές είναι δυο: η μια είναι πως η οικογένεια αυτή είναι ντόπια, δηλαδή απ’ τους κατοίκους που προέρχονται από την παλιά Πιπιλίστα, που μαζί με τους άλλους της Κιουτσιούκ Πιπιλίστας αγόρασαν το χωριό από το Μπέη του Ντομαβιστίου. Η δεύτερη βέβαια είναι πιο σίγουρη γιατί από τη γραφτή παράδοση έχουμε την πληροφορία ότι η οικογένεια αυτή ανήκει στην ομάδα των αγοραστών του χωριού μας από την Κιουτσούκ Πιπιλίστα. 

Την πρώτη όμως εκδοχή ανατρέπει η δεύτερη εκδοχή, η οποία πρέπει να είναι και η πιο πιθανή από το εξής γεγονός. Το σπίτι της παραπάνω οικογένειας όπως μας είναι γνωστό, βρίσκεται στον κεντρικό μαχαλά του χωριού, ο οποίος πριν την αγορά του χωριού δεν υπήρχε.

Ο μαχαλάς αυτός, δημιουργήθηκε μετά το 1800 από τους κατοίκους της Κιουτσιούκ Πιπιλίστας. Σίγουρα ανήκει στην ομάδα της Κιουτσιούκ Πιπιλίστας που οι κάτοικοι της ήταν όλοι Βλαχόφωνοι προερχόμενοι από τα χωριά της Γράμμου και της Βόρειας Ηπείρου. Για τους παραπάνω λόγους την οικογένεια Γκάνα μπορούμε να την κατατάξουμε στην ομάδα των Βλαχόφωνων της Κιουτσιούκ Πιπιλίστας ως Βλάχικης καταγωγής, αλλά με κάποια επιφύλαξη.

Τους πρώτους της οικογενείας αυτής που γνωρίζουμε: είναι ο Νικόλαος που γεννήθηκε πριν το 1840 και ο Κων/νος (Ντούλας) που γεννήθηκε λίγο μετά από το Νικόλαο. Πρέπει να ήταν αδέρφια και είχαν και μια αδερφή η οποία παντρεύτηκε το Θωμά Στ. Σιώμο και αργότερα Παπαθωμά πατέρα του Παπαστεργίου και Γιαννούλη. Ο Νικόλαος Γκάνας είχε ένα γιο το Μιχάλη, που γεννήθηκε το 1868 και είχε σύζυγο την Αικατερίνη Τσίρου από τη Βλάστη, απέκτησαν δύο παιδιά: πρώτον τον Νικόλαο και σύζυγός του ήταν η Αθηνά Α. Παράσχου όπου απέκτησαν τρία αγόρια: το Μιχάλη, τον Αθανάσιο και τον Κώστα μέσα στη δεκαετία 1930 – 1940. Σήμερα που γράφω το ανα χείρας βιβλίο κανένας από αυτούς δεν είναι στη ζωή.

Δεύτερο παιδί του Μιχάλη Γκάνα ήταν ο Στέργιος και είχε σύζυγο την Ασπασία Α. Πατσίκα, απέκτησαν τέσσερεις κόρες: την Αλεξάνδρα, την Αικατερίνη, την Ουρσαλία και τη Δέσποινα. Ο Κωνσταντίνος Γκάνας αδερφός του Νικολάου που ήταν και μικρότερος απ’ αυτόν, τα στοιχεία που έχουμε είναι πολύ λίγα. Γνωρίζουμε μόνον πως είχε ένα γιο, το Δημήτριο, και είχε σύζυγο αδερφή του Μιχάλη Παράσχου. Και γνωρίζουμε ένα γιο του τον Κωνσταντίνο αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Έτσι απόγονοι της παραπάνω οικογένειας που ζουν σήμερα στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη είναι: ο Νικόλαος γιος του Κων/νου και ο Μιχάλης με την αδερφή του Γεωργία, παιδιά του Αθανασίου, ο πρώτος από τα τρία αδέρφια ήταν ο Μιχάλης με σύζυγο τη Μυρτώ και ήταν άτεκνοι. Έκανε πολλές δωρεές μαζί με τα άλλα δύο αδέρφια του τον Κώστα και τον Αθανάσιο, στο χωριό μας. Ο Μιχάλης διετέλεσε πρόεδρος της Κοινότητάς μας από το 1975 μέχρι το 1991. Στην διάρκεια της προεδρίας του ανεγέρθη το οίκημα του Συλλόγου μας, και με ιδίοις δαπάναις έγιναν τα σχέδια και η μελέτη του οικήματος καθώς και η επίστρωσή τους δαπέδου κα τα κουφώματά του. Δωρεές των ιδίων είναι και η ψευδοροφή και η μαρμάρινη επίστρωση του δαπέδου του δημοτικού μας σχολείου που τα τελευταία χρόνια η μια η νότια αίθουσα μετατράπηκε σε κέντρο νεότητας, για να ψυχαγωγούνται οι νέοι του χωριού μας και η άλλη η βορινή εγκαταστάθηκε το κοινοτικό γραφείο. Επίσης δωρεά των ιδίων είναι και η μαρμαρόστρωση του δαπέδου του ιερού μας ναού Αγίου Νικολάου.

Έργο δικό τους ήταν και η διαμόρφωση (πλακόστρωση) της κεντρικής πλατείας του χωριού μας. Αργότερα και κατά το έτος 1993 ανακαινίσθηκε εκ θεμελίων από τη σύμπραξη κοινότητας και συλλόγου. Επίσης με δωρεά των ιδίων είναι και η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς οικοδομήματος της ιεράς μονής της Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς.

Έργο δικό τους ήταν και η διαμόρφωση (πλακόστρωση) της κεντρικής πλατείας του χωριού μας. Αργότερα και κατά το έτος 1993 ανακαινίσθηκε εκ θεμελίων από τη σύμπραξη κοινότητας και συλλόγου. Επίσης με δωρεά των ιδίων είναι και η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς οικοδομήματος της ιεράς μονής της Αγίας Παρασκευής Φλαμουριάς.

Όλες αυτές αλλά και πολλές άλλες μικροδωρεές δόθηκαν στο χωριό μας από τους παραπάνω αδελφούς που αξίζουν να τις μνημονεύουμε. Οι κάτοικοι του χωριού μας θυμούνται και αναγνωρίζουν τις παραπάνω χειρονομίες τους και προσδοκούν σ’ αυτούς να είναι αιώνια η μνήμη τους και ελαφρό το χώμα της αγαπημένης πατρώας γης που τους σκέπασε για πάντα πρόωρα.

 ΠΙΣΩ