Η οικογένεια Δελαπάσχου ή Δαλαπάσχου, η οποία στο παρελθόν ήταν Νταλαπάσχου, είναι βλάχικης καταγωγής και κατά πληροφορίες ορισμένων απογόνων της προέρχεται από την Ήπειρο και συγκεκριμένα από κάποιο χωριό του νομού Θεσπρωτίας. Κατ’ άλλους όμως μεγαλύτερους απογόνου της υποστηρίζουν πως είναι μεν Βλαχόφωνης καταγωγής αλλά προέρχεται από την περιοχή του Γράμμου ή και πιο πέρα από τη Βόρεια Ήπειρο.

Όποια όμως άποψη και αν δεχθούμε το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Όταν εκπατρίστηκε από τα παραπάνω μέρη κατά το έτος 1820, κατέληξαν και βρήκαν άσυλο, όπως και πολλοί άλλοι χωριανοί μας κτηνοτρόφοι, σε κάποιο χωριό της ανατολικής Πίνδου, κοντά στα Γρεβενά. Εκεί παρέμειναν αρκετά χρόνια περίπου 30 και εκεί τους βρίσκουν τα γνωστά γεγονότα του Θ. Ζιάκα, που τους αναγκάζουν να ξαναεκπατριστούν και να εγκατασταθούν στο χωριό μας μόνιμα. Έστω σαν καλοκαιρινοί κάτοικοι. Αγόρασαν ένα μεγάλο οικόπεδο στην τοποθεσία «άσπρο πηγάδι», το οποίο είχε και δυο σπίτια, το ένα εκεί που είναι σήμερα ο μπαχτσές του Μαρκούση, και το άλλο επίσης στον άλλο μπαχτσέ του Μαρκούση, που είναι κοντά στην Κεραμίδα. Πωλητής αυτού του οικοπέδου ήταν κάποιος Γκέρτσος που ήταν και της ομάδας των αγοραστών του χωριού. Σήμερα απόγονοι του διαβιούν στην Κοζάνη. Οι πρώτοι της παραπάνω οικογένειας που ήρθαν εδώ ήταν οι αδερφοί Κώστας και Γεώργιος. Ποιος ήταν ο μεγαλύτερος δεν γνωρίζουμε. Στην αρχή η οικογένεια αυτή ήταν κτηνοτροφική αλλά αργότερα και με την πάροδο των χρόνων αρκετά από τα μέλη της έγιναν μετανάστες στη Ρουμανία και Αίγυπτο και εξελίχθηκαν σε επιτυχημένους επιχειρηματίες. 

Ο ένας από τους δύο αδερφούς Δελαπάσχου, ο Γεώργιος, απέκτησε τρία παιδιά, τον Κώστα, τον Αθανάσιο και τον «Νταλαμάτσιο» παρανοούμενο, χωρίς να έχουμε περισσότερα στοιχεία γι’ αυτόν. Ο πρώτος γιος του ήταν ο Κώστας (Ντούλας), απέκτησε τρία παιδιά το Γεώργιο, τον Πέτρο και την Αναστασία, σύζυγο του Θεοδώρου Κόκορα. Ο Γεώργιος που είχε σύζυγο την Μαρία Τάρη από τη Βλάστη, απέκτησε μεν παιδιά αλλά δυστυχώς δεν του έζησε κανένα, και τελικά υιοθέτησε τον Αθανάσιο, παιδί του αδερφού του Πέτρου. Ο Πέτρος που είχε σύζυγο την Ευαγγελίτσα Κατσαβού από τη Βλάστη, απέκτησαν τρία αγόρια και τέσσερεις κόρες. Τον Αθανάσιο που υιοθέτησε ο αδερφός του Γεώργιος, το Γεώργιο και το Δημήτριο, κόρες του ήταν η Αικατερίνη σύζυγος Γ. Ρουκά και η Αναστασία σύζυγος Ν. Γκάτσου (Τότση), η Δάφνη σύζυγος Μπούζδα και η Δέσπω που πέθανε σε ηλικία 18 χρονών.

Ας πάρουμε τώρα τον άλλο αδερφό του Κώστα, τον Αθανάσιο που τη σύζυγό του δεν γνωρίζουμε. Είχαν τρία αγόρια και δυο κόρες. Πρώτο παιδί τους ήταν ο Γεώργιος που ξενητεύτηκε μικρός και δεν ξαναγύρισε στο χωριό, και οι απόγονοί τους ζουν στη Θεσσαλονίκη και στην περιοχή της, ο άλλος γιος ήταν ο Κωνσταντίνος, ο γνωστός «Κωνσταντούλης» και είχε σύζυγο την Σουλτάνα Ν. Μπαζδάρα από τη Βλάστη, απέκτησαν δύο γιους και τέσσερεις κόρες. Πρώτος γιος ήταν ο Αθανάσιος με σύζυγο την Καλλιρόη Γκάτσου (Τότση). Ο δεύτερος γιος του ήταν ο Γιάννης που πέθανε πριν παντρευτεί. Κό-ρες τους ήταν πρώτη η Ασπασία που είχε σύζυγο τον Γκαγκανιάρα, η Μελπομένη σύζυγος Κ. Χαλδούπη, η Μαρίκα σύζυγος Ν. Μάρτου, και η Σεβαστή σύζυγος Κ. Βαρβα-ρούση. Ο τρίτος γιος του Αθανάσιου Δελαπάσχου ήταν ο Νικόλας (Γκίνης), είχε σύζυγο την Ελένη Τζιαχάνη και είχαν δύο κόρες που δεν παντρεύτηκαν ποτέ, τη Σουλτάνα και την Ιφιγένεια (Μένη), και ένα γιο τον Αλέξανδρο που τη σύζυγό του αγνοούμε, καθώς και τα παιδιά του. Εδώ κλείνει η οικογένεια του ενός εκ τον δύο αδελφών Δελαπάσχου, του Γεωργίου. Θα πάμε τώρα στον άλλο αδερφό τον Κώστα που αργότερα ο γιος του Στέργιος πήρε το επίθετο Κυδώνας, λόγω του χρώματος του προσώπου του που ήταν κιτρινωπό και είχε το χρώμα του κυδωνιού.

Ο Κώστας Δελαπάσχος ήταν παντρεμένος με κάποια ονομαζόμενη Μαρία και επειδή άργησε να τεκνοποιήσει υιοθέτησαν το Στέργιο Μαρκούση, ίσως συγγενή τους, σίγου-ρα όμως πρώην συμπατριώτη τους. Για το Στέργιο αυτόν θα μιλήσουμε στη συνέχεια μετά την οικογένεια Κυδώνα. Όταν μετά από λίγα χρόνια το ζεύγος Κωνσταντίνου και Μαρίκας απέκτησαν δικό τους παιδί για άγνωστους και περίεργους λόγους ίσως για να «στεριώσει», να ζήσει, το ονόμασαν και αυτό Στέργιο, ενώ είχαν το άλλο τους παιδί το υιοθετημένο που ονομαζόταν Στέργιος και αποφάσισαν και άλλαξαν το όνομα του υιοθετημένου Στέργιου σε Γεώργιος.

Όταν ο Στέργιος ο πραγματικός γιος του Κώστα ήρθε σε ηλικία γάμου, παντρεύτηκε την Αναστασία Βράνα, από το Ξερολίβαδο Βέροιας, βλάχικης καταγωγής και έφεραν στον κόσμο τους: Κώστα, Δημήτρη, Γιώργο και Γιάννη και άλλα επτά παιδιά που πέθαναν σε μικρή ηλικία. Ο Δημήτρης ξενιτεύθηκε στην Αίγυπτο, όπου αρρώστησε και πέθανε σε ηλικία 23 χρονών, ενώ ο Γιάννης πέθανε 11 χρονών.

Ο Κώστας που ήταν και το πρώτο παιδί του Στέργιου Κυδώνα παντρεύτηκε την Αρετή Γ. Βαβούρα, η οποία πέθανε μετά τη γέννηση πέντε παιδιών από τα οποία επέζησαν τα δυο: η Βασιλική και η Θεόπεμπτη (Πινιώ). Ο Κώστας ξαναπαντρεύτηκε την Αγνή Χινοβίτη από τη Βλάστη και απέκτησε με αυτή άλλα δυο παιδιά: το Θεόδωρο και τη Γεωργία. Δεύτερος γιος, που επέζησε του Στέργιου Κυδώνα ήταν ο Γεώργιος, παντρεύτηκε τη Νούμτα Ζ. Μπέλλου και απέκτησαν τρία παιδιά, αγόρια: το Στέργιο, το Ζήση και το Δημήτριο.

Ο πρώτος γιος του Γεωργίου Κυδώνα που ήταν και ο πρώτος επιστήμονας του χωριού μας ήταν πτυχιούχος της Γεωπονικής Σχολής Θεσσαλονίκης του Α.Π.Θ. και σαν προϊστάμενος της Γεωργικής Υπηρεσίας Πτολεμαΐδας συνετέλεσε στην διάνοιξη της αμαξωτής οδού Σισανίου Ναμάτων πιστώσεως Διεύθυνσης Γεωργίας Κοζάνης το έτος 1952. Επίσης συνετέλεσε στη μεταφορά του νερού από την Πλάκα (Ασπρόχωμα) στο χωριό για την ύδρευση των κατοίκων, καθώς και την κατασκευή της βρύσης κάτω από το σπίτι του Κουρκούτα, με δική του τεχνική μελέτη, και δωρεάν πίστωση από τη Διεύθυνση Γεωργίας Κοζάνης έτους 1958 – 1959.

Παρέλειψα παραπάνω να αναφέρω πως ο Αθανάσιος Δελαπάσχος είχε και δυο κόρες την Δέσπω σύζυγο Α. Πατσίνα και την Ελένη σύζυγο Μάγκου.

Πάμε τώρα στο δεύτερο υιοθετημένο παιδί του Κωνσταντίνο Δελαπάσχο, τον Στέργιο - Γεώργιο – Μαρκούση, ο οποίος δεν προέρχεται από την οικογένεια Δελαπάσχου ή Κυδώνα, αλλά από την οικογένεια Μαρκούση που ήταν η φυσική του οικογένεια.

Ο Κώστας Δελαπάσχος που τον υιοθέτησε, τον μεγάλωσε και τον πάντρεψε με κάποια ονομαζόμενη Αικατερίνη άγνωστων λοιπών στοιχείων, απέκτησαν τρία αγόρια και δυο κόρες, η μια κόρη η Μαρία, που πρέπει να ήταν και η μεγαλύτερη από τα πέντε αδέρφια, παντρεύτηκε το Θωμά Παπαστέργιο και η άλλη που τη λέγανε Σουλτάνα ήταν άγαμη.

Από τα αγόρια πρώτος ήταν ο Θανάσης που είχε σύζυγο τη Χρυσούλα Μπένη, απέκτησαν μια κόρη την Αικατερίνη και είχε σύζυγο το Γ. Κατρανά από τη Σιάτιστα. Δεύ-τερο παιδί ήταν ο Στέργιος ακολουθώντας τον ο Γεώργιος (Γιωρίκας) και στη συνέχεια ο Γιάννης που σκοτώθηκε στο Βίτσι το 1948 στον εμφύλιο, και τελευταίος ο Νικόλαος.

Δεύτερος γιος του Γεωργίου Μαρκούση ήταν ο Κώστας παντρεμένος με την Ελένη Παπαγεωργίου από τη Σιάτιστα, απέκτησαν μια κόρη την Ουρανία και δυο γιους το Στέργιο και το Ζήση.

Τρίτος γιος του Γεωργίου Μαρκούση ήταν ο Νικόλαος που ήταν ελεύθερος σε όλη του τη ζωή.

Η παραπάνω οικογένεια Δελαπάσχου – Κυδώνα και Μαρκούση, όλοι οι απόγονοί τους ζουν στη ναματιανή διασπορά, όπως στη Θεσσαλονίκη, στην Πτολεμαΐδα, Αθήνα, στην Αλεξάνδρεια, τη Ρεντίνα, τη Σιάτιστα κ.α., και υπολογίζεται περί τις τρεις δεκάδες οικογενειών.

 ΠΙΣΩ